Jasmijn Hamakers-Kester is rector van het Vathorst College waar ‘samen leren en samen leven’ uitgangspunt zijn. Samen met Tijl Koenderink, Jan Fasen en Operation Education initiatiefnemer van de School van Schoolleiders en Expeditie Leiderschap.

Binnenkort start een nieuwe groep van educatief leiders met het traject van Expeditie Leiderschap. Ben jij daar bij? Maak nu alvast kennis met Jasmijn.

Jasmijn Kester over leiderschap in onderwijs | Een portret

Jasmijn, wat heb jij gemeen met mede schoolleiders Tijl en Jan?

Ik denk dat we elkaar absoluut raken in betrokkenheid en bevlogenheid. En een heel groot hart hebben voor onderwijs en kinderen, maar ook voor volwassenen en hun ontwikkeling. Onze gemeenschappelijke missie is dat we gezamenlijk, ieder vanuit onze eigen ervaringen, andere schoolleiders nog meer in hun groei, bloei en kracht willen zetten. We worden alle drie gedreven door de wens om de wereld een beetje mooier te maken. Dat is in ieder geval mijn hogere doel, waarvoor ik het allemaal doe. En dat kan je niet alleen, dat moet in verbinding met anderen.

Samen proberen we vanuit gelijkwaardigheid en in dialoog, met elkaar betekenis aan een nieuwe wereld B te geven, want dan kan je zoveel meer bereiken dan vanuit hoger/lager, meer/minder denken, de woorden die in de huidige wereld A steeds maar relevant blijven. We hebben echt niet alle antwoorden, dat heeft niemand maar ik leer van gelijkgestemden. Bovendien kan het ook eenzaam zijn als je regelmatig op je snuit gaat in wereld B. Of net tussen wereld A en wereld B in hangt. Dan heb je mensen nodig die dezelfde taal spreken en die ook hoop hebben.

Zou je concreet kunnen formuleren wat ‘het hogere doel’ is voor jou, van jouw rol als schoolleider?

Als schoolleider moet je weten waarvoor je het doet. Wat je drijfveren zijn. Verbonden zijn met wie je echt bent. Daar heb je zelfkennis en reflectie voor nodig. Dat is denk ik de ontwikkeling die je als leider moet doormaken om door te kunnen groeien naar een volgende dimensie van leiderschap. Letterlijk je horizon verbreden en levenservaring opdoen.

Mijn persoonlijke hogere doel definieer ik als het werken aan een betere wereld, waarin je jezelf mag zijn. Waarin je met al je onvolkomenheden vanuit gelijkwaardigheid, vanuit liefde, vanuit nieuwsgierigheid, zorg draagt voor de mensen en de wereld om je heen.

Een school is ook een minimaatschappij. Een plek waar je met elkaar mag oefenen, fouten mag maken en verbinding zoekt met elkaar. Voor elkaar zorgt. Een soort pay it forward principe. Dat is mijn hogere doel.

Wat zijn jouw persoonlijke valkuilen?

Ik vind het soms lastig om de balans te bewaren tussen werk en privé. Omdat ik dit werk echt met hart en ziel doe. Ik ben een stoomtrein, ik dender maar door. Maar naarmate ik ouder word, lukt het me steeds beter om rustmomenten te creëren en ik merk dat dat een positief effect heeft op mijn welzijn. In het verleden ben ik mezelf flink tegen gekomen, waardoor het niet veel had gescheeld of ik was omgevallen. Maar het was een heel leerzaam proces. Nu kan ik in mijn werk veel beter overzien wat expliciet mijn opdracht is en wat er onder mijn verantwoordelijkheid valt.

Heb je bij dat proces ook hulp of steun van buitenaf gehad? Om erachter te komen hoe je het voor jezelf beter kan inrichten?

Ik heb zelf een expertisecentrum opgezocht, voor mensen met burn out klachten. Met een coach ben ik gaan reflecteren op onderliggende overtuigingen bij mezelf. Ik ben een ras perfectionist en kan het mezelf daarmee ongelofelijk moeilijk maken.

Ik was continu aan het rennen voor anderen, maar intussen rende ik van mezelf weg. Dat proces heb ik met een coach doorgelopen, waardoor ik er achter kwam dat ik nog steeds last had van overtuigingen die terug te voeren zijn op mijn jeugd. Ik heb een paar maanden op halve kracht gewerkt en ben daarna een half jaar intensief met mezelf aan de slag gegaan, heb veel opgeruimd. Tot ik me realiseerde: we staan weer op de rit. Toen ik meer ruimte had gecreëerd voor mezelf, kon ik dat ook aan anderen geven.

Heb jij een concreet advies voor beginnende schoolleiders?

Als je tegen jezelf aanloopt, of structureel bepaalde feedback over je gedrag krijgt, neem even afstand om te reflecteren. Neem een coach in de arm en ga op zoek naar je innerlijke drijfveren. Durf jezelf kwetsbaar op te stellen, je krijgt er zoveel voor terug. Kwetsbaarheid is ook kracht en zorgt voor verbinding. Die verbinding is essentieel voor de transitie van wereld A naar wereld B. Want je weet echt niet altijd wat er komen gaat, maar je weet wel dat je het samen doe, met collega’s. Dat je de gemeenschappelijke missie hebt om het goede te doen voor je leerlingen.

Waar ben je het meest trots op, op wat je hebt bereikt?

Dat we op het Vathorst College vanuit lef en moed weer een volgende stap aan het maken zijn. Samen met leerlingen, ouders en docenten. Dat de leerlingparticipatie bij ons op school toeneemt. Ook het gedeeld leiderschap is heel goed naar voren gekomen de afgelopen twee jaar: collega’s ervaren ruimte en tonen initiatief. Vanuit de bedoeling, het hogere doel, zijn we een zelforganiserende beweging geworden. Waarbij er zoveel vertrouwen is, dat we het durven toe te geven als we iets niet zo handig hebben aangepakt. Dan zijn we daarin transparant en kwetsbaar richting de leerlingen en de ouders en stellen we dat bij.

Ik vind het fantastisch dat onze leerlingen bij de landelijke scholierenenquête onze school een 9,7 op veiligheid geven. Want ik geloof oprecht dat je dan tot groei en bloei kan komen, als je jezelf mag en kan zijn op school. En ik ben er trots op dat we een partij als de Onderwijsinspectie heel nauw aan ons verbinden. We zijn gezamenlijk bezig om pilots te ontwikkelen die een bredere kijk op onderwijskwaliteit geven.

Wat houdt dat in, die pilot met de Inspectie?

Met een groepje docenten en een andere schoolleider hebben we het gehad over het Centraal Eindexamen; de enge manier van toetsen, de momentopname die het is, het zware gewicht wat er aanhangt en de stress die dat oplevert voor leerlingen. Toen hebben we een voorstel geschreven met als uitgangspunt: laten we het gewicht van het Centraal Eindexamen terugbrengen tot 35% en 65% neerleggen bij het schoolexamen. De school mag andere manieren van feedback inzetten om te toetsen of een leerling bepaalde doelen heeft behaald. We zijn toen het gesprek aangegaan met OCW, die bijzonder enthousiast reageerde. Ze staan ervoor open om te onderzoeken of we volgend jaar een proefexamen op deze manier kunnen inrichten op een x aantal scholen. OCW gaat praten met het College van Toetsen en Examens, die ook enthousiast zijn. En dan zie je: als je je stelselpartners actief met elkaar verbindt vanuit het why, de bedoeling, dan maak je ook bij hen iets los. Want ook zij zouden misschien wel anders willen en vanuit hun positie ook wel ruimte kunnen creëren, maar ook zij acteren in een complex belangenveld. Ik krijg er zoveel energie van als je elkaar vindt en gezamenlijk een poging doet om die verandering in de praktijk te brengen.

Hoe ga je dit delen met de deelnemers van Expeditie Leiderschap?

Door de bewustwording dat je bijna altijd meer ruimte hebt dan je zelf denkt. Dat je ook regelmatig burgerlijk ongehoorzaam mag en kan zijn. Andere schoolleiders uitdagen: als je met carte blanche een school mag schetsen, hoe ziet dat er uit? En vanuit daaruit terug redeneren: waar sta je nu en welke stappen kun je maken? Dat vind ik geweldig, om ze daarin te kunnen supporten. Net dat zetje te geven, of misschien wel te inspireren. En te delen hoe je het zelf hebt gedaan, wat heeft gewerkt en wat niet.

Want we hebben allemaal onze eigen lessen geleerd. Ook wij zijn er nog niet. Ik zie Expeditie Leiderschap ook als een broedplaats. Om inzichten te verbinden en vanuit daar weer nieuwe dingen met elkaar te kunnen creëren.

De deelnemende schoolleiders willen we ook expliciet betrekken bij pilots die al gaande zijn met bijvoorbeeld stelselpartners. Of samen nieuwe pilots initiëren. Ik wil er ook voor gaan zorgen dat ze zelf ook eens een keer op het podium gaan staan! Op een gegeven moment kent men ons verhaal wel. Het is veel belangrijker om andere mensen die met mooie initiatieven bezig zijn een podium te geven.

Hoe verzamel jij je zelf de juiste mensen om je heen? Je MT, leerkrachten?

Abstract gezegd, ik organiseer de interactie. Ik vind het belangrijk dat ik flink wat tegengas krijg. Niet perse in negatieve zin, hoewel dat ook mag, maar vooral dat ik mensen om me heen heb die echt vragen kunnen en durven te stellen. Ik zit niet te wachten op ja-knikkers. Natuurlijk gebeurt het daardoor ook wel eens dat ik denk: dit is echt een fantastisch idee en vervolgens wordt het volledig afgeblazen. Dat hoort erbij. Maar ik vind het van groot belang die interactie te organiseren.

En ik voel dingen sterk aan. In een sollicitatiegesprek weet ik eigenlijk al heel snel: dit is iemand die we aan ons moeten verbinden. Met leerlingen organiseer ik ook interactie: ik schuif aan bij de Leerlingenraad, ik loop vaak rond op school. En ik geef les, ik heb een training ontwikkeld met een collega waarin we leerlingen helpen de balans meer te kunnen organiseren. Dat is ook weer vanuit mijn eigen ervaring.

Stel nou, over 100 jaar, dat Jasmijn er niet meer is. Wat zijn dan de dingen die jij hebt nagelaten? Of die jij hoopt na te laten?

Ik denk de noodzaak en de kracht van gelijkwaardigheid. Gezien en gehoord worden. Elkaar helpen. De wereld om je heen een beetje beter maken met elkaar. De bewustwording: dat je altijd effect en invloed hebt op de wereld om je heen. Dat start al vanaf het moment dat je je bed uitstapt. Iedere keuze heeft invloed en heeft gevolg. Dat is wat ik ook via ons onderwijs probeer mee te geven aan onze leerlingen. Bewustwording. Betekenisgeving. Dat je er toe doet. Dat je al respect verdient voor het feit dat je hier op aarde bent, omdat je uniek bent. En dat ieder mens het waard is om dat unieke potentieel te ontdekken en met elkaar los te laten en ruimte te geven. En dat je met elkaar zoveel meer kunt bereiken dan in je eentje.

‘Enabling educational leaders to lead the change’

We voelen we dat er een transformatie nodig is in het onderwijs, dat het tijd is om samen grenzen te verleggen en dat het vraagt om een nieuwe manier van leiderschap. Hoe geef je handen en voeten aan die transformatie? Samen bouwen we aan de fundamenten van het onderwijs van de toekomst. 

Expeditie Leiderschap

Het leidinggeven aan de transformatie vraagt om een eigen visie en een scherp beeld van goed onderwijs. Het begint met het geven van het goede voorbeeld door allereerst zelf tot volle bloei te komen. Verken en ontwikkel jouw leiderschap!