Toetsen onder de Loep - waar moet je op letten?

Toetsen onder de Loep

Stel, je bent geïnspireerd door de vier scholen die de ouders nu de kans geven om hun kind de (wettelijk verplichte) doorstroomtoets niet af te laten nemen. Je vindt van alles van ons huidige toetssysteem, maar je kunt natuurlijk ook niet zomaar stoppen met je huidige toetsen, zeker als je nog geen alternatief hebt. Tenslotte gaat het om de kinderen, de toekomstige generaties en publiek geld waar je je over te verantwoorden hebt. Dan heb je, net als de vier scholen die stoppen, een goed verhaal nodig en heel stevige onderbouwing dat je de kinderen beter in beeld hebt dan wat de huidige toetsen kunnen doen.

Maar waar te beginnen?

Hierbij een leidraad voor de verschillende zaken die je in beeld moet hebben en die je kunnen helpen om een volgende stap te zetten.

1. De onderliggende mechanismen van ons huidige toetssysteem (combinatie van LVS en eindtoets/ doorstroomtoets)

Verdiep je in wat onze toetsen wel en niet kunnen meten, waarvoor ze zijn gemaakt en dus oorspronkelijk zijn bedoeld en in hoeverre dit aansluit bij de verwachtingen die je zelf had bij wat de toets je wel en niet vertelt. Het is belangrijk dat het hele team hier kennis van heeft en vervolgens ook alle belanghebbende partijen in en rond de school. Zie daarvoor oa het proefschrift van Karen Heij en deze artikelen (die daar een samenvatting van en aanvulling op geven): Ons toetssysteem houdt een hoog-laag verdeling in stand, De minister begrijpt de eindtoets niet alsook de uitkomst van onze gesprekken met OCW, Cito, inspectie en CvTE.

2. De wettelijke kaders

Je hebt als school een veel bredere opdracht dan hetgeen we nu toetsen. Deze is vastgelegd in oa artikel 8 van de Wet PO, de kerndoelen en de referentieniveaus en daarnaast het Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Ze behoren allemaal tot de wettelijke opdracht voor je school. De huidige toetsen kunnen echter door hun opzet maar een heel beperkt deel hiervan zichtbaar maken. Het gevaar hierbij is dat veel andere vaardigheden – zoals schrijven of mondelinge taalvaardigheid – omdat ze niet worden getoetst, ook niet ‘belangrijk’ worden gevonden. Ook is het relevant om te weten wat je mag of moet van OCW en van de inspectie. Zie oa hier: Hoe vaak moet je toetsen volgens de inspectie.

3. De visie van je school of organisatie

Als het goed is, heb je in je schoolplan/ koersplan/strategisch beleidsplan en/of website belangrijke uitspraken gedaan over je missie, visie, opdracht en/of belofte aan de kinderen en de toekomstige generaties. Die zijn je belangrijkste toetssteen: hoe verhoudt het toetssysteem zich tot jouw waarden en bedoeling? In hoeverre draagt dit alles bij aan waar je voor staat? Waarom doen we de dingen zoals we ze doen en wat was ook alweer de bedoeling? Het is belangrijk dit gesprek uitgebreid te gaan voeren, te beginnen met je team, maar daarna ook met de andere belanghebbenden. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een Onderwijsvragensessie.

4. Meerdere functies van toetsing

Het is belangrijk je te realiseren dat het huidige toetssysteem meerdere functies probeert te combineren in één toets. Dat zijn:

  • Selectie & Plaatsing: wie is waarvoor wel of niet toelaatbaar? Waar liggen de talenten, wat is het profiel van deze leerling?
  • Accountability: hebben deze leerlingen genoeg geleerd? Zijn de voor het curriculum geformuleerde doelen bereikt?
  • Feedback / Leren: waar staat de leerling nu? Wat gaat goed en wat kan beter?

 

Het is op z’n minst discutabel, zo niet onmogelijk, om voor al deze functies één goede toets te maken. Om een beter inzicht te krijgen moet je dus de verschillende functies uit elkaar trekken en met elkaar inventariseren, voor elke functie: wat doen we al, waar willen we mee beginnen, waar willen we mee stoppen? Wat voor soort ‘toetsing’ hoort bij elke functie? Zo is een observatie van een leraar ook een ‘toets’ en een proces van stelselmatig met elkaar evalueren ook. Zie hier een uitgebreide artikel in Didactief over deze functies.

5. Alle perspectieven in beeld

Om een ander ‘toets’systeem in te kunnen richten, moet je (minimaal) de perspectieven van deze vijf belangrijkste belanghebbenden goed in beeld hebben, namelijk die van:

  • het kind
  • de ouder
  • de professional (leraar)
  • de toezichthouder (bijv inspectie namens de samenleving, kwaliteitszorg namens je eigen organisatie)
  • het vervolgonderwijs (wie is wel en niet toelaatbaar voor een bepaalde opleiding)


Wat hebben zij nodig, waar lopen zij tegenaan, wat moet geborgd zijn in de ‘nieuwe’ manier van werken?

Een nieuw fundament

Op basis hiervan kun je het fundament leggen voor je nieuwe ‘toets’systeem. Goede kans dat je – uiteindelijk- veel geld gaat besparen , want je hoeft waarschijnlijk minder gestandaardiseerde toetsen af te nemen. Veel toetsaanbieders, leerlingadministratiesystemen en methodemakers zijn onderdeel van een buitenlandse investeringsmaatschappij. Hoe fijn zou het zijn als we al dit publieke geld niet langer naar de zakken van een aantal buitenlandse aandeelhouders laten gaan, maar gezamenlijk inzetten voor het ontwikkelen van beter onderwijs?

Wij kunnen je helpen bij dit proces, zowel bij het uitpluizen, helder krijgen als het meenemen van het hele team, inclusief de ouders. Met onze uitgebreide kennis en ervaring staan we graag voor je klaar. Als Stichting Operation Education zijn we een volledig onafhankelijke non-profit en onderzoeken en bevragen we al ruim twaalf jaar het onderwijssysteem en werken we intensief samen met pioniers die laten zien dat het anders kan. Natuurlijk zijn dat de vier pionierende scholen en hun bestuurders, maar ook met toetsexperts, wetenschappers en andere onderzoekers naar het toetssysteem. We werken ook met veel andere scholen, stichtingen en organisaties die het onderwijssysteem weer in lijn met de bedoeling brengen.

Onze Toetsen onder de Loep werksessies zijn een zeer geschikt startpunt voor scholen of stichtingen, net als de Onderwijsvragensessie. Ook is er de mogelijkheid van een Inspiratiesessie die je meer een totaaloverzicht geeft van de uitdagingen van deze tijd en richting geeft voor de lange termijn. Daarnaast hebben we ook allerlei programma’s voor individuen die in beweging willen komen – zodat het leven weer centraal komt te staan in onderwijs.

We zijn er voor jullie – en we doen dit met elkaar!
Wanneer je interesse hebt in de sessie Toetsen onder de Loep, lees wat meer op deze pagina en neem contact met ons op.


Lees ook deze blogs