Ga op zoek naar de schat in jezelf - Peter Wattel

Met 34 jaar ervaring in het onderwijs, heeft Peter Wattel al een heel ‘track record’ opgebouwd met type scholen waarop hij heeft gewerkt. Sinds 1996 is hij actief binnen wat nu Firda heet: de mbo-school met 19 locaties in Friesland en Noord-Flevoland. Peter ademt regeneratief onderwijs. Wat hij leerde bij Expeditie Leiderschap was voor hem dan ook niet allemaal nieuw, maar meer een verrijking van dat wat hij diep vanbinnen altijd al heeft geweten. In deze blog vertelt Peter hoe hij als teamleider zijn visie vormgeeft binnen het ROC.

Peter werkt graag in het mbo: “De studenten hebben een mooie leeftijd om mee te werken. Ze zijn bezig met hun toekomst en kiezen bewust voor een beroepsopleiding. Bovendien komt hun persoonlijke ontwikkeling in die jaren echt op gang. Ze hebben stuk voor stuk hun eigen talenten en ik daag hen – eerder toen ik zelf nog voor de klas stond, nu indirect via de docenten – uit om die te ontdekken en te ontwikkelen. De schat in zichzelf ontdekken.”

Je kunt veel meer uit studenten halen als je ze niet directief lesgeeft.

Een modeshow vol talent

Een mooi voorbeeld dat hem altijd is bijgebleven is de modeshow. “Ik gaf les aan een eerstejaars klas (16 jaar) en ons werd gevraagd om een modeshow te organiseren. Nu weet ik daar helemaal niks van. Dus ik kon niet mijn expertise overdragen aan de studenten. Ze moesten het zelf doen. Eén voor één haakten de studenten aan met hun eigen talent. De één kon een podium regelen, een ander de muziek, en weer een ander de danspasjes, etc. En ik coachte alleen vanaf de zijlijn.

Dat heeft mij echt doen inzien: je kunt veel meer uit studenten halen als je ze niet directief lesgeeft. We zijn met z’n allen meer dan alleen taal en rekenen. Iedereen heeft eigen talenten. Ik vind dat onderwijs dienend moet zijn aan studenten, zodat ze hun complete potentieel kunnen ontdekken. Het is jammer dat we als docenten zo worden geconditioneerd dat we studenten alleen waarderen op hun cognitieve vaardigheden. Dat moet anders.”

Groenten als vlees

Achttien jaar geleden zette Peter een horecaopleiding op die ambacht combineert met maatschappelijke betrokkenheid. Want: voor wie kook je? Dat is belangrijk om rekening mee te houden. Peter haalde verschillende culturen in de keuken, kookten met zijn leerlingen voor dak- en thuislozen, ouderen, basisschoolkinderen, etc. Betekenisvol onderwijs vanaf vanaf het begin de rode draad. “Studenten leren te koken met seizoensproducten uit de regio en we hebben vergeten groenten teruggebracht. We leren ze ook dat voeding een medicijn is. Met het Dutch Cuisine concept leiden we chefs op voor de toekomst. We laten studenten nadenken over hoe ze voedsel op een andere manier kunnen bereiden, want we hebben niet iedere dag een enorme lap vlees nodig. Je kunt bijvoorbeeld een vleesachtige substantie maken van rode biet, kibbeling van knolselderij en snacks van oesterzwammen.”

We hebben de opdracht om de aarde te behouden en het onderwijs van de toekomst te creëren.

Het onderwijs van de toekomst

Twee jaar geleden was Peter op zoek naar iets nieuws en meldde zich aan voor Expeditie Leiderschap: “EL heeft mij veel doen nadenken over onderwijs. Het is me duidelijk geworden dat we de opdracht hebben om de aarde te behouden en het onderwijs van de toekomst te creëren. Een belangrijke pijler voor mij daarin is de connectie met de natuur. Die zijn we te veel verloren. Dus ik stimuleer mijn docenten om hun studenten mee te nemen de natuur in. Want daar leer je pas écht. Hoe moet een kok alles weten over een bepaalde groente als hij/zij nooit op het land is geweest?”

Regeneratief onderwijs

Ook zijn visie op de inhoud van onderwijs werd bekrachtigd tijdens Expeditie Leiderschap. “We focussen te veel op harde, meetbare dingen. En we nemen als docent van alles aan en laten dat waarheid worden. Maar dat hoeft niet zo. Zeker nu niet meer. We leven in een andere tijd. Een tijd waarin internet en AI de overhand nemen. Studenten moeten andere skills leren. Het mooie aan EL vond ik dat het oude denken doorbroken wordt.” Voor Peter staat regeneratie ook voor herstel. “Het is een boodschap van hoop naar een nieuwe wereldorde, waar we onze studenten op mogen voorbereiden.”

Vragen stellen met elkaar

Op school doet Peter zijn best om steeds meer collega’s mee te krijgen met zijn beweging. Zo had hij onlangs Claire uitgenodigd voor een keynote tijdens de domeindag ‘Horeca en Hospitality opleidingen’. De scholen in Drachten, Sneek en Leeuwarden kwamen bij elkaar om samen na te denken over hoe ze het onderwijs vanaf 2026 willen vormgeven. Claire’s verhaal viel goed bij de aanwezige docenten, onderwijskundigen en teamleiders. En ook de aansluitende Onderwijsvragensessie bracht veel op stoom. “Het is goed dat we met elkaar weer de vragen stellen over het hoe en het waarom.”

We leven in een andere tijd. We hoeven niet meer vast te houden aan harde, meetbare dingen.

Breken met het oude

“De komende tijd moet ons onderwijs een transitie doormaken. We moeten flexibeler en toekomstbestendig worden. Betekenisvol. Maar hoe doe je dat in een statische omgeving? Wij willen onderwijs breder inzetten op basis van projecten. Ook de lessen worden waarschijnlijk minder vakgericht en meer geïntegreerd, met maatschappelijke thema’s die door de projecten heen lopen. Daarnaast staat persoonsvorming volop in de schijnwerpers.

Maar veranderingen doorvoeren is moeilijk. Ik loop aan tegen de organisatiestructuur van de school. Het is mijn droom om dat ooit te breken, maar dat is een weg van de lange adem, met zo’n enorme organisatie. Ik geloof wel dat als steeds meer mensen leren over de beweging van Operation Education, er steeds meer inzicht komt dat de huidige structuur niet altijd leidt tot goed onderwijs. Tot die tijd blijf ik me inzetten voor het verspreiden van dat gedachtegoed.”

Beweging in het ecosysteem

“Ik denk dat meer docenten Expeditie Leiderschap zouden moeten volgen. Zij moeten het immers doen. Als schoolleider kunnen wij wel aan de knoppen draaien, maar de beweging moet dieper in de school zitten. Als we geloven in een ecosysteem, moeten we dat inrichten. En dat begint met beweging op de plekken waar het onderwijs écht plaatsvindt.”

Als afsluiter

Tot slot een anekdote van Peter. “Tijdens een van de Expedities sliepen we in Pipo-wagens. Daar werd ik zo enthousiast van, dat er nu één in mijn eigen achtertuin staat, met als doel om jonge leerkrachten te coachen (ik ben ook coach). Aansluiten bij een beweging als OE, zorgt ook dat jezelf in beweging moet komen. Samen maken we het verschil.”

En en laatste tip van Peter: “Besteed 20% aan wat moet en 80% aan wat kan. In die 80% zit namelijk de energie!”