“Alle kinderen in het basisonderwijs moeten shinen”
Het ministerie zover krijgen dat we meer naar het menselijke kijken, zodat we een betere schoolwereld creëren voor onze kinderen. En daarmee een betere wereld in het algemeen. Dat is de missie van Anita Nijland, directeur van Montessorischool Arcade. In het schooljaar ’23-’24 nam zij deel aan Expeditie Leiderschap (EL). “De beste keuze die ik had kunnen maken!”. In deze blog lees je meer over haar drijfveren, haar ervaring met het programma én welke inzichten ze nu dagelijks toepast.
Al een aantal jaar is Anita bezig om het onderwijs op haar school te veranderen. “Het huidige systeem doet geen recht meer aan de ontwikkeling van het kind. In de afgelopen jaren is het schoolsysteem zo erg ingekaderd. Alles moet worden vastgelegd. Als leerkracht mag je niks meer op gevoel doen. Kinderen worden afgezet tegen het gemiddelde, waardoor enorm veel kinderen erbuiten vallen, omdat ze zich anders ontwikkelen of op een andere manier leren. Ze krijgen een speciale behandeling, ontwikkelen faalangst of andere onnodige belemmerende eigenschappen. En dat terwijl de basisschool een plek en tijd is waar alle kinderen zouden moeten shinen.”
“Tegelijkertijd bevinden we ons op Aarde in een belangrijke transitie, waarvan we kinderen bewust moeten maken. We moeten ze leren zuinig te zijn op onze spullen en de natuur, verantwoordelijkheid te nemen. Maar ook te mogen zijn wie je bent, zonder te veel druk op het behalen van resultaten.”
“Kinderen laten verbinden met zichzelf en de natuur: het wérkt!”
Het kind en de natuur centraal
Met dat gedachtegoed was Anita zoekende naar mogelijkheden. Samen met Tessa van Terrawijs ging ze op zoek naar scholen die hier al mee bezig zijn. Ze vonden een mooi voorbeeld in Boedapest. “Daar gaan de kinderen veel naar buiten, connecten ze met de natuur, zijn ze bezig met bewust eten, samenwerken. Daar zag ik: het wérkt!”
Geïnspireerd door wat ze in Hongarije vond, voerde ze ook in Utrecht een aantal veranderingen door. “We houden kippen op het dak en hebben monkeyboxen. Kinderen mogen vaker de klas uitstappen als ze daar behoefte aan hebben”. Toch had ze het gevoel dat er nog iets miste. Want hoe krijg je bijvoorbeeld je team mee, dat soms zo vastgeroest zit in het bestaande systeem? “Alles bij elkaar was voor mij de aanleiding om mee te doen met Expeditie Leiderschap. En toen ik ook nog een subsidie toebedeeld kreeg van het IVN, was voor mij de keuze snel gemaakt!”
Vragen en verwachtingen beantwoord
“Iedere expeditie weer werd ik verrast. Door de bijzondere locaties, de boeiende sprekers en bijvoorbeeld ook door de podcast ‘œ Spreekt’, die ik tussendoor graag luister(de). En iedere keer ging ik weer supergeïnspireerd terug naar huis. Ik vroeg me dan wel af hoe ik mijn collega’s ging meekrijgen in alles wat ik had geleerd. Maar tijdens EL heb ik ook de woorden gevonden die me daarbij helpen.”
“Alles wat ik van tevoren had verwacht en gehoopt is uitgekomen. Ik hoopte ervaringen te kunnen delen, te kunnen leren van andermans expertises en om gehoord te worden. Ik zat destijds met vragen waarop ik antwoord hoopte te krijgen (en kreeg!): hoe leer je je collega’s en kinderen weer houden van de natuur? Hoe houd je de inspectie buiten de school en vrijheid binnen je school? Hoe geef je leraren het vertrouwen terug? Hoe zorg je dat kinderen weer gelukkig worden? Hoe laat je het systeem een beetje kantelen? En dus: hoe krijg je je team hierin mee?”
“EL gaf me de woorden die me helpen mijn team mee te krijgen in mijn verhaal”
Wat wil jij als (school)leider?
“Tijdens Expeditie Leiderschap word je in de denkmodus gezet. Over je visie en wat je als (school)leider nodig hebt. Je gaat na wat voor jou belangrijk is. Wat voor leider je wilt zijn en welke keuzes je gaat maken. Ik vind dit heel waardevol, want ik kom vaak genoeg schoolleiders tegen die niet weten wat ze willen of zich daar niet bewust van zijn. EL heeft dit voor mij versterkt. Ik zou alle schoolleiders en leerkrachten deze opleiding gunnen.”
“Ik zou alle schoolleiders en leerkrachten deze opleiding gunnen”
Inzichten
Een van de belangrijkste inzichten die Anita heeft opgedaan tijdens EL: als je iets écht belangrijk vindt, kan het. “Als je maar lang genoeg iets herhaalt, pikt uiteindelijk iemand het op en dan komt er beweging in. Verder heb ik geleerd om keuzes te maken, je kan helaas niet alles. Als je kiest voor meer buitenles, moet er iets anders vervallen. Het programma heeft me ook geleerd om de wetenschap en je intuïtie naast elkaar te leggen. En dan uiteindelijk je verstand te gebruiken.”
Iets dat Anita heeft geleerd en bijna dagelijks toepast, is een praktisch concept van gastspreker Jan Fasen: je schetst een aantal kaders en daarbinnen geef je ruimte. “De vrijheid die dan ontstaat, komt ten goede van het kind, dat zelf kan gaan voelen wat goed hem is, én de leerkracht, die op zijn eigen manier kan bijdragen aan de ontwikkeling van het kind.”
“Waar ik me tot slot meer bewust van ben geworden, is het belang van verstillen.” Vertragen. De trein even stoppen. En praten met elkaar over wat er dan naar boven komt. “Want als je niet eens meer de vogeltjes hoort fluiten, hoe kun je dan nog horen wat iemand anders nodig heeft?”
“Het kan naast elkaar, een gezonde school én dit”
Trots
Nu, een jaar na de start, is Anita niets dan trots. “Inmiddels staan alle neuzen van het team binnen mijn school dezelfde kant op. We krijgen vaak scholen op bezoek om te laten zien hoe wij dit nieuwe gedachtegoed in de praktijk brengen. En ik neem mijn opvolgster mee in mijn verhaal. Ik maak haar duidelijk dat ze een diepe opdracht heeft. Daarin ligt mijn uitdaging: de randjes opzoeken van het systeem en zorgen dat mijn verhaal voortleeft.”
Heb lef!
Een laatste noot van Anita aan andere leiders in het onderwijs: “Heb lef! Wees niet bang. Heb de kennis. Zoek andere mensen en scholen op. Zorg voor een visie die staat. Zorg voor het kader. En check het kader: hebben we het nog over hetzelfde? Het kan naast elkaar, een gezonde school én dit. Drie jaar geleden liepen onze klassen ook leeg. En kijk waar we nu staan. Onze klassen zitten vol, kinderen genieten met volle teugen en we zijn financieel gezond. Laat je niet inperken door alle randvoorwaarden. En wil je eens kijken hoe wij het doen? Kom dan gerust eens langs.”
Meer lezen over Expeditie Leiderschap?
