'Hospicing the Old while Midwifing the New': Het Two Loop Model
Al sinds het begin van Operation Education krijgen wij vragen en opmerkingen als:
- ‘Jullie onderzoeken toch vooral het huidige onderwijssysteem en leggen daarmee de vinger op de zere plek, zodat we weten waarmee we kunnen stoppen?’
- ‘Jullie zijn er toch voor al die mensen die vinden dat het anders moet, die zwerm van pioniers, die het ook willen gaan dóen, die voorhoede.’
- ‘Jullie zijn toch de inspiratiebron voor regeneratief onderwijs, met al jullie ontmoetingen? Jullie zijn de wayfinders voor ons allemaal!’
Het antwoord is ‘en-en-en’: het is voor ons allemaal onlosmakelijk met elkaar verbonden en onderdeel van het transformatieproces dat we voeden en versterken.
Om dit zelf goed te begrijpen en onze missie met anderen te kunnen delen, tekenden we regelmatig bladen vol, met allerlei spelers, elementen, kleuren, bewegingen en effecten die we voor ons zagen. Totdat we jaren later in aanraking kwamen met het ‘Two Loop Model’ van het Berkana Institute. Dit was precies de duiding die we zochten vanuit system design voor transformatieprocessen, heel overzichtelijk weergeven. In deze blog nemen we je mee in dit model.
Hospicing the Old
Het Two Loop Model schetst de beweging en dynamiek van iedere systeemtransformatie: de neergang van het oude en de opkomst van het nieuwe. Dit is ook de beweging die we nu ervaren in de transformatie van het onderwijs. Aan de linkerkant bevragen we en laten we los wat niet meer past, we ontmantelen het van binnenuit. In het model noemen ze dit ‘Hospicing the Old’ – als in een hospice: aan stervensbegeleiding doen. Het is ook echt belangrijk om bewust ‘afscheid’ te nemen, te beseffen waar het vandaan kwam, wat het gebracht heeft, misschien zelfs ‘dank’ te zeggen. Om het vervolgens ook echt te laten gaan.
Elementen van het oude systeem die van waarde blijven, nemen we mee. Soms in een iets andere vorm of setting. Het moet zichzelf dan misschien enigszins opnieuw uitvinden. Je zou het kunnen zien als ‘compost’ dat na het composteringsproces weer voedzame bodem kan zijn: heel nuttig, maar wel na een transformatieproces.
‘Hospicing the old’ is meer dan loslaten. Je neemt bewust afscheid, beseft waar het vandaan kwam. En bedankt het.
In het onderwijs zie je dit deel van het proces terug in scholen die stoppen met toetsen, cijfers geven, werken in jaarklassen of met losse vakken. Ooit leken die dingen een goed idee, maar nu zien we door de gevolgen daarvan dat het niet in lijn is met onze bedoeling. Je ziet het bijvoorbeeld ook binnen organisaties zoals in het ministerie of bij de inspectie: vaak ervaren scholen hun rol en manier van doen als belemmerend voor vernieuwing en voor het werken vanuit de bedoeling, maar tegelijkertijd zien wij zelf nu langzamerhand ook dat sommige mensen in die organisaties nu bewust willen werken vanuit dat ‘oude systeem’ juist met als doel om het van binnenuit te veranderen. Je ziet het proces ook terug in de mensen die het onderwijs uit gaan, omdat ze zich er niet langer toe kunnen verhouden. Ze verlaten het onderwijs of vinden zichzelf – en daarmee het onderwijs – opnieuw uit.
Wat vasthoudt aan het oude en niet mee verandert, zal aanvankelijk het proces belemmeren, maar uiteindelijk zal het altijd zeggenschap verliezen en vervallen.
Midwifing the New
Een andere onderstroom komt boven. Dat is de nieuwe impuls. Een nieuw paradigma, een heel andere ontwikkeling, nieuw bewustzijn dat nu een plek krijgt. Hier start het proces van ‘Midwifing the New’: nog voorzichtig zijn, voeden, zien wat wil ontwikkelen, open staan voor wat het nodig heeft. Hier komen vernieuwingsinitiatieven bij elkaar, voegen in, vaak ook juist van buiten het oude systeem.
Denk hierbij in het onderwijs aan broedplaatsen die ‘ontwikkelplekken’ worden, kunst- en cultuur- of sportorganisaties die een deel van het onderwijs op zich nemen of aan moestuinen die ontdekt worden als ‘buitenlokaal’. Vaak stromen hier ook de mensen in die zich niet eerder hebben beziggehouden met onderwijs, maar een cruciale aanvulling blijken te zijn. Of jonge mensen, die fris en niet ‘belast’ met het oude systeem, op hun eigen manier iets heel anders inspirerends komen doen, wat enorm waardevol is voor het geheel. Dit vormt met elkaar de opgaande beweging naar het nieuwe.
Ieder zijn eigen uniciteit is nodig
Er zijn dus verschillende rollen in een transformatieproces, die allemaal even belangrijk zijn. We hebben bouwers en ‘slopers’ nodig. Initiatiefnemers en ontmantelaars. Het één kan niet zonder het ander. Teamleden die misschien nu neigen nog wat lang vast te houden aan het huidige omdat ‘bestendigen’ is waar ze goed in zijn, zijn straks waarschijnlijk ook weer zeer waardevol om het nieuwe te borgen, als ze mee willen. Het maakt niet uit wáár je staat. Het gaat erom dat je doet wat op die plek nodig is. Waar jij van waarde bent. Waar sta jij?
Het ontstaan van een ecosysteem
In dit proces vormt zich ook – al aftastend, wevend, verbindend, kruisbestuivend, elkaar versterkend – het weefsel van het ‘ecosysteem’ van onderwijs van de toekomst. Hoe meer verbindingen er komen, hoe rijker en mooier het wordt. Hoe meer unieke en diverse mensen en initiatieven en manieren van doen, hoe complexer en daarmee tegelijkertijd waardevoller het wordt. Het zal het natuurlijke en logische antwoord zijn op het ondersteunen van ontwikkeling en educatie. Het zal een vlucht nemen en ons veel waardevols brengen en we kunnen ons al snel niet meer voorstellen dat we het ooit anders deden. We zeggen tegen elkaar: ‘waarom hebben we dit niet veel eerder zo gedaan!?’
En ook dat heeft weer een bepaalde tijd bestaansrecht, totdat er weer iets nieuws wil ontstaan en het proces herhaald wordt. En nogmaals, en nogmaals.
‘Midwifing the new’ gaat om het tot leven laten komen van de onderstroom. Je bent nog voorzichtig, maar voedt dat wat wil ontwikkelen. Je staat open voor wat nodig is.
Onderzoeken, verbinden, wayfinding. Wat doet Operation Education hierin?
Onze missie is om het transformatieproces van het onderwijs te voeden en versterken. Met als enige doel om te zorgen dat het nieuwe snel dichterbij komt voor de kinderen.
Op al deze stappen en in al deze fases bieden we dus dát wat daar nodig is, voor onderwijsprofessionals en teams:
- De inspiratiesessie van Claire over ons onderzoek om met nieuwe ogen te kijken naar wat er nu nodig is.
- De Onderwijsvragensessie om als team bewust te worden van wat je als team wilt loslaten en onderzoeken.
Expeditie Leiderschap om deze transformatie zelf inspirerend en krachtig voor te kunnen gaan in je omgeving. - De School voor het Leven om te pionieren met elkaar, helemaal ‘aan de rechterkant’.
- En heel belangrijk, het Ecosysteem, de online community, om elkaar te vinden, als nieuw ‘weefsel’.
Want de belangrijkste les uit dit model is dat het alleen werkt als je het samen doet, nieuwe verbindingen met elkaar kunt leggen en samen optrekt in het realiseren van de toekomst. Dan ga je het meest comfortabel en zo goed mogelijk uitgerust door zo’n transformatieproces heen. Dan zijn we er het vlotst.
Waar sta jij?
Op welke plek in dit proces sta jij of staat jouw team? Waar verlangen jullie naar en hoe gaan jullie dat proces lopen? Wij zijn er om je op elk moment te kunnen bieden wat je nodig hebt. Op weg naar onderwijs dat we onze kinderen gunnen. Voel je vrij om contact met ons op te nemen om te sparren over dit model en jouw rol in het transformatieproces van het onderwijs.
